Δέκα κρητικά πιάτα εκθειάζονται από την Αμερικανίδα ταξιδιωτική συντάκτρια Alexis Averbuck στο site BBCGoodFood.com, που ανήκει στον ευρύτερο όμιλο του BBC, αναδεικνύοντάς τα ως τα κορυφαία της κρητικής κουζίνας.
Μάλιστα, όπως επισημαίνεται στο συγκεκριμένο αφιέρωμα, πρόκειται για εκείνα τα πιάτα που πρέπει να δοκιμάσει οπωσδήποτε ο επισκέπτης του νησιού πριν τελειώσουν οι διακοπές του. Η συντάκτρια δεν παραλείπει να επισημάνει πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η θέση της Κρήτης, με το ήπιο και γλυκό κλίμα, το ορεινό ανάγλυφο και την ισχυρή παραδοσιακή κουλτούρα.
Η κρητική κουζίνα, συνεχίζει η Alexis Averbuck, στηρίζεται σε απλές τεχνικές και σε μια ποικιλία τοπικών προϊόντων, που διακρίνει όλα τα πιάτα: Βότανα του βουνού και χόρτα, βολβοί, μοναδικά τυριά, φρέσκο ψάρι, το περίφημο κρητικό ελαιόλαδο και η ρακή, μια… παραλλαγή του κονιάκ από σταφύλια.
Τα δέκα κρητικά εδέσματα που ξεχώρισε η Alexis Averbuck είναι τα εξής:
Κρητικά τυριά
Φαίνεται ότι σχεδόν κάθε χωριό της Κρήτης υπογράφει και το δικό του τυρί. Συνήθως είναι «κατασκευασμένα» από πρόβειο ή κατσικίσιο γάλα ή ένα συνδυασμό και των δύο και κάθε ποικιλία τυριών έχει την τοπική ερμηνεία της. Κορυφαίο στη λίστα με τα πιο νόστιμα τυριά η γραβιέρα, ένα από τα πιο «δύσκολα» τυριά, πιο γλυκιά όταν είναι καινούργια, αλλά πικάντικη και αρωματική όταν «γεράσει». Μαλακά, κρεμώδη τυριά, αφθονούν στην Κρήτη, όπως το πηχτόγαλο Χανίων, προϊόν με ονομασία προέλευσης ή η μυζήθρα, ένα «νεαρό» τυρί τυρογάλακτος με υπέροχη ήπια γεύση.
Ντάκος
Ο πάντα δημοφιλής ντάκος, είναι γνωστός σε ολόκληρη την Κρήτη. Μερικοί τον αποκαλούν Κουκουβάγια (κυριολεκτικά «κουκουβάγια»!), στα ανατολικά τον ονομάζουν κουλουκόψωμο (κυριολεκτικά «ψωμί κουταβιού»!). Τι είναι αυτό; Ένας φανταστικός μεζές ή συμπλήρωμα στη σαλάτα, που θυμίζει ξεροψημένες μπρουσκέτες, αλλά με βάση το κριθάρι. Το παξιμάδι είναι ελαφρά εμποτισμένο με νερό ή λάδι για να μαλακώσει και τότε είναι που η γεύση ολοκληρώνεται… όταν πάνω του απλωθεί η τριμμένη φρέσκια ντομάτα και η μυζήθρα, το κρεμώδες πρόβειο ή κατσικίσιο τυρί. Ραντισμένο με κρητικό παρθένο ελαιόλαδο και πασπαλισμένο με αλάτι, ρίγανη, πιπέρι.
Χοχλιοί μπουμπουριστοί
Δεν είναι μόνο οι Γάλλοι που αντιμετωπίζουν τα σαλιγκάρια ως μια λιχουδιά. Στην κρητική διάλεκτο τα σαλιγκάρια λέγονται χοχλιοί και σε αυτό το πιάτο είναι τηγανητά με αλεύρι σε καυτό ελαιόλαδο, «λουσμένοι» με κρασί (ή ξύδι). Μερικοί προσθέτουν λίγο άγριο δεντρολίβανο. Στην εξοχή της Κρήτης οι γυναίκες μαζεύουν τους χοχλιούς έναν έναν με τα χέρια και τους μαγειρεύουν… ζωντανούς!
Καλιτσούνια
Αυτές οι μικρές πίτες μπορεί να μοιάζουν με τις τυρόπιτες που θα συναντήσετε σε όλη την Ελλάδα, αλλά οι συγκεκριμένες είναι μοναδικές! Πρόκειται για χειροποίητη ζύμη, που περικλύει μέσα της κρητικά μαλακά τυριά (κυρίως μυζήθρα ή μαλάκα, αλλά όχι φέτα). Η τελική πινελιά είναι το κρητικό μέλι στην κορυφή, κάνοντας τις πίτες ένα μεθυστικό συνδυασμό γλυκού και αλμυρού.
Αρνί με σταμναγκάθι
Όπως με τα περισσότερα ελληνικά φαγητά, οι Κρητικοί αντιμετωπίζουν με τον δικό τους τρόπο το αρνί. Η έκδοσή τους ενσωματώνει σταμναγκάθι, ένα άγριο χόρτο που έχει γίνει trendy στα μενού πολλών top εστιατορίων. Το κρητικό αρνί είναι σοταρισμένo σε καυτό ελαιόλαδο και ρίγανη, συνοδεύεται με σταμναγκάθι και το γνωστό αυγολέμονο ή, πιο απλά, λίγες σταγόνες φρέσκου λεμονιού.
Γαμοπίλαφο
Όπως υποδεικνύει και το όνομα, αυτό το πιάτο με ρύζι προσφέρεται σε παραδοσιακούς κρητικούς γάμους. Τώρα πια θα το βρείτε όχι μόνο όταν όλο το χωριό γιορτάζει έναν γάμο στην κεντρική πλατεία του χωριού, αλλά και σε πολλές κρητικές ταβέρνες. Θυμίζει πολυτελές ριζότο, βρασμένο σε έναν πλούσιο ζωμό κρέατος (κατσίκι, αρνί ή κόκορας). Στη συνέχεια, προστίθεται ο χυμός λεμονιού και πλούσιες ποσότητες στακοβούτυρου – βούτυρο που δημιουργείται από τον κρεμώδη αφρό που σχηματίζεται στην κορυφή του φρέσκο κατσικίσιου γάλακτος. Είναι με άλλα λόγια… η αφρόκρεμα!
Ασκορδουλάκοι (Βοβλοί)
Μέρος της μαγείας της κρητικής διατροφής είναι τα συστατικά που συγκεντρώνονται από τα βουνά της υπαίθρου. Οι βολβοί των βουνών, ή αλλιώς ασκορδουλάκοι είναι άγριοι βολβοί που μαζεύουν οι Κρητικοί και τα τρώνε σαν φρέσκια σαλάτα, λουσμένους με λάδι και ξύδι ή λεμόνι. Μπορούν επίσης να τους φάμε ως τουρσί, ή στιφάδο, μαγειρεμένοι πάντα με ντόπιο ελαιόλαδο.
Καπνιστό χοιρινό (Απάκι)
Δεν είναι εύκολο να αντιγράψει κανείς στην υπόλοιπη Ελλάδα, αυτό το πιάτο με το χυμώδες καπνιστό χοιρινό, που ωριμάζει σε ξύδι για αρκετές μέρες. Οι λωρίδες χοιρινού καπνίζονται από μια φωτιά, στην οποία καίγονται βότανα (φασκόμηλο, δάφνη, δεντρολίβανο). Ο καπνός συνεχώς ανατροφοδοτείται για να κρατήσει το κρέας το άρωμα των βοτάνων. Το τελικό προϊόν, με γεύση των φρέσκων βοτάνων, μπορεί να σερβιριστεί και κρύο, σε λεπτές φέτες.
Σφακιανές πίτες
Αυτές οι νόστιμες πίτες, αποκλειστικότητα της νότιας Κρήτης, «κατάγονται» από μια ορεινή περιοχή που ονομάζεται Σφακιά. Με μια ματιά, μοιάζουν με τηγανίτες, αλλά πέραν από το αλεύρι, η ζύμη περιέχει ντόπιο ελαιόλαδο και το περίφημο κρητικό ποτό, τη ρακή. Στη συνέχεια, λογής λογής φρέσκα κρητικά μαλακά τυριά (λευκό κατσικίσιο ή γάλα πρόβειο, όπως μυζήθρα ή πηχτόγαλο Χανίων) ενσωματώνονται στο κέντρο της πίτας. Τηγανητές σε ελάχιστο ελαιόλαδο, τρώγονται με λίγες σταγόνες θυμαρίσιου μελιού.
Τσικουδιά ή ρακί
Το φθινόπωρο, μετά τη συγκομιδή των σταφυλιών, θα βρείτε χωρικούς σε όλη την Κρήτη να σκύβουν προσεκτικά πάνω από φωτιές και χάλκινους άμβυκες. Κάνουν ρακή, κάτι σαν κονιάκ… με απόσταξη από σταφύλια, το οποίο και σερβίρεται σε κάθε κρητική ταβέρνα και καφενείο. Η τοπική έκδοση του τσίπουρου (το οποίο μπορείτε να βρείτε σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα), ονομάζεται και τσικουδιά σε περιοχές της Κρήτης και πίνεται σε μικρές ποσότητες (σφηνάκια), χωρίς προσθήκη νερού. Δεν πρέπει να συγχέεται με το ούζο, η τσικουδιά δεν έχει γλυκάνισο ή οποιοδήποτε άλλο βότανο. Πιείτε το με τη συνοδεία μεζέδων, ελιές ή παξιμάδια κριθαριού, ή σκέτο!
